Telefon Bağımlılığı Belirtileri ve Önleme Yolları

Alexander Graham Bell şu anda canlansaydı, icat ettiği telefonun nasıl bir forma büründüğünü görür ve şaşkınlığını gizleyemezdi. Hatta telefon bağımlılığı diye bir kavram olduğunu görse şaşkınlığı ikiye katlanırdı. Her ne kadar biz, Graham Bell’in icat ettiği telefonu çok daha komplike bir hale getirip birçok ihtiyaç için kullanıyor olsak da bunun bir de bağımlılık boyutu olduğunu unutmamak gerek. Bu yazıda telefon bağımlılığının tüm detaylarına hakim olacak ve nasıl kurtulabileceğinizi öğreneceksiniz.

Özellikle mesajlaşma uygulamaları, oyunlar ve sosyal medya uygulamaları, telefon bağımlılığının başlıca sebepleri arasındalar.

“Gece yatarken telefonuma bakma ihtiyacı hissetmem, telefonsuz uyuyabilirim.” ya da “Sabah uyandığımda ilk işim, telefonuma bakmak değil” diyenlerin sayısı parmakla gösterilecek kadar az belki de…

Daha vahim tablo ise şu: Çocukların da bizi görerek taklit etmeleri.

Peki, nedir bu telefon bağımlılığı? Gelin, birlikte inceleyelim.

Telefon Bağımlılığı Nedir?

Temel olarak teknoloji bağımlılığı çatısı altında kabul edilebilen telefon bağımlılığı, normalden daha yoğun olarak telefon kullanımı sonucunda ortaya çıkan bir tür dürtü kontrol bozukluğu olarak kabul edilir. Telefonsuz yapamayan, telefonu yanında olmadığında huzursuz hisseden ve neredeyse günün her anında telefonunu kontrol etme ihtiyacı hissedenlerde telefon bağımlılığından söz edilebilir. Aslında temel olarak bakıldığında telefon bağımlılığına neden olan faktörlerin başında telefonun kendisi gelmez. Bunun en temel sebepleri, telefonla gerçekleştirilen eylemlerdir. Bu eylemlerin en sık görülenleri ise mobil oyunlar, SMS ve mail kontrolü gibi maddelerdir.

Telefon Bağımlılığı Belirtileri

“Telefon bağımlısı mıyım?” ya da “Çocuğum bir telefon bağımlısı mı?” sorusunu kendinize sık sık soruyorsanız tehlike çanları çalıyor olabilir. Eğer aşağıdaki belirtiler sizde ya da çocuğunuzda mevcutsa telefon bağımlılığı ihtimali son derece güçlüdür.

• Sık sık telefonu kontrol etme ihtiyacı
• Diğer insanlarla karşılaştırıldığında uzun süre telefon kullanımı
• Telefonsuz kalındığında yoksunluk belirtileri gösterme, sinirlenme, hayata küsme
• Telefondan mahrum kalındığında kimi zaman mide bulantısı, baş ağrısı ve baş dönmesi hissi
• Telefonla yapılan eylemler nedeniyle iş ve okul veriminde düşüklük
• Yüz yüze görüşme yerine telefonla iletişimin tercih edilmesi
• Sosyal hayata karışmaktan kaçınma
• Telefonla fazla zaman geçirilmesi sebebiyle uyku ve yeme düzeninde bozukluklar
• Zor dönemlerden geçerken çareyi uzun süreli telefon kullanımında arama
• Yüz yüze görüşmelerde bile göz teması kurmak ve sohbet etmek yerine telefona bakma
• Seyahat esnasında, yemek yerken, uyumadan önce ve uyandıktan hemen sonra telefona bakma

Telefon Bağımlılığı Hastalığı Nedenleri

Telefon bağımlılığı uluslararası literatürde hastalık olarak tanımlanmaktadır. Özellikle sosyal medya ve mobil oyunların popülerliğinin artmasıyla zirveye ulaşan bu hastalığın nedenlerini de uzakta aramaya gerek yok.

Her ne kadar kişiden kişiye değişiklik gösterse de temel olarak akıllı telefon bağımlılığı nedenleri arasında en belirgin olanları aşağıdaki gibidir:

• Sosyal iletişimdeki yetersizlikler
• Özgüven eksikliği
• Yeni teknolojileri hemen deneme arzusu
• Sosyal medya kanallarında kurulan sanal ilişkiler ve arkadaşlıkların daha cazip kabul edilmesi
• Modern ve teknolojik koşulların tüm iletişimi telefon üzerinden kurmaya yöneltmesi
• Mobil oyunlarda ve uygulamalarda kazanılan puanların kaybedilmesinden korkmak
• Sosyal medya kanallarındaki beğeni ve yorum gibi aksiyonların, kişide kendini gerçekleştirme hissi yaratması
• Sosyal medyanın beğenilme ve takdir edilme ihtiyacını gidermesi
• Altta yatan depresyon ya da kaygı bozukluğu senaryoları
• Utangaç bireylerin kendilerini telefondaki mail ya da mesajlaşma uygulamaları ile daha kolay ifade edebilmesi
• Gerçek hayattaki tüm sosyal çevrenin oyunlar ya da sosyal medyadan oluşması

Telefon Bağımlılığının Zararları

Ekran bağımlılığı çatısı altında kabul edebileceğimiz tablet bağımlılığı ve telefon bağımlılığının zararlarını 2 ana kola ayırarak incelemek gerekir: Psikolojik zararlar ve fiziksel zararlar.

Telefon Bağımlılığının Psikolojik Zararları

• Sürekli kendini depresyonda hissetme
• Yaptığı ya da telefon sebebiyle yapamadığı işler için suçluluk duyma
• Kaygı bozuklukları
• Öfke ya da yoksunluk belirtileri gösterme
• Yapılması gerekenleri sürekli ertelemeye bağlı yetersizlik hissi
• Gerçek hayata karışmaktan korkma
• Zamanı yönetme güçlüğü
• Sürekli ve öfkeli biçimde kendini savunma mekanizması geliştirmek
• Yeni sorumluluklar almama ya da aldığı sorumlulukları yerine getirmeme
• Sürekli ve anlamsız biçimde değişen ruh durumları

Telefon Bağımlılığının Fiziksel Zararları

• Telefonun sık kullanıldığı el ve parmaklarda rahatsızlık hissi
• Karpal Tünel Sendromuna varan eklem rahatsızlıkları
• Baş ağrıları ve baş dönmeleri ile birlikte kimi zaman mide bulantısı
• Uyku düzeninde meydana gelen düzensizlikler
• Düzensiz beslenmeye bağlı sindirim sorunları
• Boyunda, belde ve sırtta meydana gelen ağrılar
• Gözde kuruluk ve benzeri göz problemleri

Telefon Bağımlılığı Testi

Önce bir konuya açıklık getirelim: Telefonunuzu evde unuttuğunuzda huzursuz hissetmeniz ve onu almak için geri dönmeniz telefon bağımlısı olduğunuz anlamına gelmez. Aynı şekilde çocuğunuzun arada bir telefonla oyun oynaması ya da internette arama yapması da…

Modern dünyada telefon neredeyse doğal bir uzvumuz haline gelmiş durumda ve ona hayatın her anında ihtiyacımız var. Elbette kullanımını abartmamak koşuluyla…

Peki, sizi “Telefon bağımlısı mıyım?” ya da “Çocuğum telefon bağımlısı mı?” sorusunu sormaya yöneltecek olasılıklar neler? Hemen inceleyelim ve gerekiyorsa önlem alalım:

Aşağıdaki ifadelerden seni ya da çocuğunu tarif edenleri işaretle. Evet cevabını verdiklerini tamamla ve sonuca göre verdiğimiz tavsiyeleri uygulamaya hemen başla!

Telefonunundan kısa bir süre uzak kaldığında huzursuz oluyor musun? Her anını sosyal medyada paylaşıyor musun? 5-10 dakikada bir telefonunu kontrol ediyor musun? Sevdiklerin ya da ailenle zaman geçirmek yerine telefonla zaman geçirmeyi daha çekici buluyor musun? Telefonda uzun süre geçirmekten kaynaklı iş ya da okul veriminde düşüklük oluyor mu? Çok uzun süre telefona bakıp pişmanlık yaşıyor musun? Yüz yüze konuşmak yerine mesajlaşmayı ya da mail göndermeyi tercih ediyor musun? Sabah kalkar kalkmaz telefonunu eline alıyor musun? Gece yatmadan önce son gördüğün şey telefonun mu? Arkadaş buluşmalarında “Telefona bakacaksan, neden buluştuk?” şikayetini duyuyor musun?

Bravo! Telefon bağımlılığı riskin neredeyse hiç yok. 👏 Bütün sorulara doğru cevaplar verdiysen büyük ihtimalle telefon bağımlılığı riskin yok.

Lütfen böyle devam et. Eğer telefon bağımlılığına yol açmayan bir zeka oyunu istersen MentalUP’ı deneyebilirsin.

Galiba biraz fazla telefon kullanıyorsun. ⚠️ Henüz bağımlı değilsin ama; kullanım alışkanlığına çok dikkat etmelisin.

Dilersen, mobil cihazlarda ve telefonda geçirilen süreyi azaltmayı amaçlayan ve bu doğrultuda günlük sadece 20 dakikalık egzersizler sunan MentalUP’ı deneyebilirsin.

Görünene göre telefon ile çok fazla vakit geçiriyorsun ve bağımlılık riski kapıda. ⚠️ Böyle devam edersen, sosyal yaşamın ve arkadaşlık ilişkilerin zarar görebilir. Geç olmadan harekete geçmelisin.

Yine de oyun oynamak istersen günlük 20 dakikalık egzersizlerle zihinsel becerileri geliştiren MentalUP’ı deneyebilirsin.

⚠️ Dikkat: Telefon bağımlılığının neredeyse bütün belirtilerine sahipsin ⚠️

Telefon bağımlılığından kurtulmak için hemen harekete geçmeli ve bir uzmandan yardım almalısın.

Uzman yardımına destek olarak çocuklar ve yetişkinler için 20 dakikalık egzersizler sunan zeka oyunu MentalUP’ı deneyebilirsin.

ÖNEMLİ NOT: Bu testte yer alan sorular, telefon bağımlılığı tanısı konulan kişilerdeki belirtilerden yola çıkılarak hazırlanmıştır ve yalnızca fikir verme amaçlıdır. Herhangi bir resmi geçerliliği yoktur.

Telefon Bağımlılığı Nasıl Engellenir?

Telefon bağımlılığından kurtulmak basit ama etkili çözümlerle mümkün. Yetişkinlerin de pençesine düştüğü bu problem, daha çok çocuklar için tehlike çanlarını çalıyor. Çocuğun telefon bağımlılığı, ileride karşısına daha büyük bozukluklar olarak çıkabilir. Dolayısıyla en kısa zamanda önlem alınmasını gerektirir.

Telefon ya da tablet bağımlılığı olarak ortaya çıkabilen bu soruna bilgisayar gibi diğer ekranlar da eklendiğinde kocaman bir sonuç ortaya çıkıyor: Ekran bağımlılığı

Peki, ekran ve telefon bağımlılığından kurtulmak için yapılması gerekenler neler:

• Öncelikle durumu iyice inceleyin. Gerçekten telefon bağımlısı sıfatını hak ediyor mu?
• Süre sınırı getirin. Telefonuyla belirli bir zaman diliminde ilgilenmesine izin verin.
• Çocuğunuzun ilgi alanlarını öğrenin ve buna yönelik etkinlikler sunun. Böylece telefondan uzak kalmasına yardımcı olabilirsiniz.
• Telefonu, çocuğunuza bir ödül olarak sunmayın. Mesela çocuğunuza “Bu görevi yaparsan telefonla oynayabilirsin” demeyin.
• Tuvalete girerken asla telefonunuzu yanınıza almayın.
• Yemek yerken telefonları bir başka yere koyun. Masada sadece sohbet edin.
• Bağımlılığa yol açabileceğini düşündüğünüz oyun ve uygulamaları telefonunuzdan kaldırın.
• Yatarken telefonunuzu bir başka odaya bırakın ve yatmadan önce telefonunuza bakmaya bir an önce son verin.
• Gece yatarken internetinizi kapatın.
• Sabah kalkar kalkmaz telefonunuzu elinize almayın.
• Ekran süresi sınırına riayet edin.
• Çocuğunuzun telefon bağımlısı olmasını istemiyorsanız önce kendinizi kontrol edin. Onlara rol model olduğunuzu unutmayın ve tutarlı olun.
• En önemli tavsiyeyi en sona sakladık: Mutlaka bir çocuk gelişim uzmanı ile görüşün. Onlar size en doğru çözümü sunacaktır. Bu çözümler arasında temel olarak aşağıdakileri göreceksiniz:

Bilişsel (Cognitif) Davranışçı Terapiler: Duygu, davranış ve düşüncelerin arasında yer edinen iletişim süreçlerinin yeniden kontrolü ve onarılmasını kapsar. Özellikle son yıllarda bu tür terapilerin hormonal düzeydeki faydaları sebebiyle son derece başarıl neticeler verdiğini söylemek mümkün.

Mindfulness (Bilinçli Farkındalık) Yöntemleri: Telefon bağımlılığında stres ve kaygı gibi bozuklukların epey önemli bir yeri var. Mindfulness yöntemi de kaygı ve stresi yönetmenin yollarını göstermesi bakımından önemlidir. Meditasyon, sakinlik, huzur ve doğru nefes alıp verme tekniklerini kapsayan bu yöntemin de şaşırtıcı derecede başarılı olduğunu söyleyebiliriz.

Deloitte isimli araştırma şirketinin 2018 yılında 33 ülkede 53 binden fazla kişi ile yaptığı bir araştırmaya göre Türkiye’de her 13 dakikada 1 kez telefonumuzu kontrol ediyoruz. Bir başka deyişle günde 78 defa! Avrupa genelinde bu ortalama, günde 48 defa. Bilgisayar, tablet ya da televizyonu da işin içine kattığımızda daha vahim bir tablo ortaya çıkıyor. Yani galiba biz, ekran süresinin dozunu biraz fazla aşmışız.

Çocuklar görerek ve taklit ederek öğrenir. Peki, siz bu noktada yeterince iyi bir rol model olduğunuzu düşünüyor musunuz? Siz saatlerce telefonla ilgilenirken çocuğunuzun ilgilenmemesini istemek pek de tutarlı değil.

O halde önce siz başlayın, telefon kullanım alışkanlıklarınızı değiştirin. Merak etmeyin, çocuğunuz zaten sizinle birlikte hareket edecektir.