DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB)

Gelin bu sorunları bilgilendirici ve yönlendirici bir yazı ile ortadan kaldıralım. Sonuna kadar okursanız daha fazla araştırma yapmanıza gerek kalmadan neler yapmanız gerektiği hakkında fikir sahibi olacaksınız.

DEHB (DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU) NEDİR?

Aşırı hareketlilik, dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, dürtüsellik (impulsivite) şeklinde açığa çıkan psikiyatrik sorunlardan biridir. DEHB, kişiyi ömür boyu takip edebilecek bir hastalık olduğu gibi çocuklarda daha sık gözlemlenir ve yaş ilerledikçe -genellikle- belirtilerini kaybeder. Çocuk yaşlarda başlayan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuğun ömür boyu yaşam kalitesini etkileyebilecek güçte bir problemdir ve muhakkak teşhis/tedavi edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG)'nün bir alt tipidir. ÖÖG olarak bilinen 3 ana güçlük; disleksi, diskalkuli ve disrafi genellikle dikkat eksikliği ile birlikte gözlemlenir. Şimdi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu türlerini inceleyelim:

DEHB BELİRTİLERİ

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar bazı davranışlarıyla gözetmenlere ipucu verirler. Örnek: çocuğunuzun sizi dinliyormuş gibi görünüp aslında dinlemediğini, sürekli başka hayallere daldığını gözlemliyor olmak dikkat eksikliği belirtilerinden biri olabilir. Bir oyunu veya faaliyeti tamamlamadan diğerine geçmek ve bunu sürekli tekrarlıyor olmak da dikkat eksikliği belirtileri arasında yer alır.

DEHB bazen de aşırı hareketlilik şeklinde kendini gösterir. Bu yüzden DEHB belirtileri düşünüldüğünde dikkat eksikliği belirtileriyle, hiperaktivite belirtilerini ayrı ayrı incelemekte fayda var.

DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

1. Dış seslerden veya önemsiz faktörlerden etkilenip asıl meşgul olunan işten kopmak
2. Sık sık hata yapmak ve dalgınlık şeklinde gözlemlenen sakarlıklar yapmak
3. Konsantrasyon gerektiren oyun veya aktivitelerde başarısız olmak
4. Oyun ve işler arasında hızlı geçişler yapmak; biri bitmeden diğerine atlamak
5. Sohbet esnasında başka şeyler hayal edip karşıdakini adeta duymamak, anlatılanları akılda tutamamak
6. Unutkanlık
7. Görev ve sorumlulukları sürekli ertelemek

Şeklinde görülen davranışlar dikkat eksikliği belirtileri olarak değerlendirilebilir ancak dehb tedavisi için mutlaka uzman desteği alınmalıdır.

Bilimsel ve eğlenceli dikkat egzersizleri çözerek dikkat eksikliğine önlem alabilir; dikkatinizi geliştirebilirsiniz. Dikkat Egzersizleri'ni inceleyin.

HİPERAKTİVİTE BELİRTİLERİ

Hiperaktif Nedir: Aşırı hareketlilik ve dikkatsizlik gibi öğrenmeyi etkileyecek güçte sorunlar yaşayan çocuklara hiperaktif denir.

1. Aşırı hareketlilik, oturduğu yerde duramama.
2. Aşırı konuşma
3. Mobilyalara veya tırmanma amacı taşımayan nesnelere tırmanma
4. Bir odanın içinde dahi olsa dolaşmaya çıkma, tabiri caizse amaçsız volta atma

Şeklinde görülen davranışlar; dehb belirtileri çatısı altında hiperaktivite belirtileri olarak değerlendirilebilir.

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU - DEHB TEDAVİSİ

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi dikkat eksikliğinin sebepleri, dehb tedavisi öncesinde tek tek incelenmelidir. Çocuk neden hiperaktif veya neden dikkat bozukluğu var? Bunu tespit etmek için çeşitli nörolojik testler ve nöropsikiyatrik testler mevcuttur. Uzman doktorunuz sizi bu konuda yönlendirecek ve gerekli testlerin ilgili uzmanlarca yapılmasını sağlayacaktır. Bu testler sayesinde “dikkat eksikliği neden olur?” sorusuna yanıt verilir. Algısal mı, yorumsal mı, içgüdüsel mi yoksa motor alanında bir eksiklik mi var? Bozukluk derecesi nedir ve ilaç kullanımına gerek var mı? Hangi ilaçlar reçete edilmeli? Tamamı yanıt bulur. Akabinde dehb belirtileri de dikkate alınarak dikkat eksikliği tedavisi başlar. Çeşitli dikkat eksikliği ilaçları uygulanabilir veya Dikkat Güçlendirme Uygulaması gibi basit çözümler kullanılabilir. İlaçlı ve ilaçsız DEHB tedavisi hakkında daha detaylı bilgiyi bir sonraki yazımızda paylaşacağız.

DİKKAT EKSİKLİĞİNE NE İYİ GELİR?

DİKKAT EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?

dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebebiyet verebilmektedir. Çocuk yaşlarda yeterince dikkat egzersizi yapmamış olmak veya dikkat geliştirici faaliyetlerde çok fazla bulunmamak, ilerleyen yaşlarda konsantrasyon yeteneğimizi köreltebilir. Beyin, az kullanılan alanlarda tembelleşebiliyor. Bu bir hastalık olmamakla birlikte, yaşıtlarımıza oranla odaklanma sorununu daha fazla hissetmemize neden olabiliyor. Dolayısıyla, erken yaşta oyun, kitap, spor ve benzeri etkinliklerle bol bol beyin egzersizi yapmak, dikkate dayalı bozuklukların önüne geçmek için önemlidir.

DEHB TÜRLERİ

Kombine DEHB, dikkatsiz DEHB, hiperaktif/dürtücü DEHB olmak üzere 3 farklı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu vardır.

• Kombine DEHB Nedir?: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tüm belirtilerini içeren en yaygın DEHB türüdür.
• Dikkatsiz DEHB Nedir?: Hiperaktivite bozukluğu olmayan ama konsantrasyon ve dikkat bozukluğu gibi dehb belirtilerini içeren DEHB türüdür.
• Hiperaktif/Dürtücü DEHB Nedir?: Dikkat eksikliği/dikkat bozukluğu olmayan DEHB türüdür.

EK BİLGİ: Tedavi süresince nöropsikiyatrik testlerde veya kliniklerde attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) ifadesiyle karşılaşabilirsiniz. Bu tanım ve kısaltma kafanızı karıştırmasın. Attention deficit hyperactivity disorder, dikakt eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun ingilizcesidir; ADHD ise kısaltmasıdır.

Yetişkinlerde DEHB Belirtileri

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu her ne kadar çocuklara özgü bir problemmiş gibi görünse bile yetişkinlerin de hayatını etkileyen önemli bir problemdir. Doğru tanı ve doğru tedavi ile hem çocukların hem de yetişkinlerin son derece başarılı sonuçlar almaları mümkündür. Bunun için ilk olarak dehb belirtileri dikkate alınmalı ve ona göre tedavi süreci başlatılmalıdır. Çocuklarda dehb belirtilerini inceledik şimdi de yetişkinlerde hangi belirtiler bize ipucu verebilir, ona bakalım.

• Ayrıntılara dikkat etmekte zorlanıyor ya da ayrıntılı işlerde hemen sıkılıyor musunuz?
• Kısa süren etkinlik ya da işleri tercih etme, uzun sürecek olanlardan kaçınma eğiliminde misiniz?
• Hayatın herhangi bir alanında aynı hataları, kimi zaman bilerek tekrarlıyor musunuz?
• Yaptığınız işlerden elde ettiğiniz sonuçlar size ya da çevrenize karmaşık ve özen gösterilmemiş gibi geliyor mu?
• Çok çalıştığınızı düşünüyor ama bir türlü işleri yetiştiremiyor musunuz? Yetiştirdiğiniz işler ise beklenenin çok altında bir kalite mi sunuyor?
• Sevdiğiniz bir aktiviteyi yaparken hiçbir problem yok ama yapılması zorunlu olan işlerde dikkatiniz herhangi bir sebepten dolayı çabucak dağılıyor mu?
• Konsantre olmayı gerektiren işlere ya bir türlü başlayamıyor ya da başlasanız bile başarıyla bitirmekte zorlanıyor musunuz?
• Elinizde bitmesi gereken bir iş varken sürekli olarak başka işleri ön plana alıyor ya da video izlemek, sosyal medyada gezinmek istiyor musunuz?
• Verdiğiniz buluşma ya da iş sözlerini sık sık unutuyor musunuz?

Bu belirtilerden bir ya da birkaçına sahipseniz ve uzun süredir devam ediyorsa dehb belirtilerini dikkate almalı ve bir uzmandan yardım almalısınız. Bu aşamada dilerseniz yetişkinlerde dehb yazımızı okuyabilir ve daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.