Bedensel Kinestetik Zeka Nedir, Geliştirme Yolları

Bir doktor, elleri titremeden ve üstelik saatler boyunca ameliyat yapabilir. Bir yüzücü, vücudunu mükemmel derecede iyi kullanarak çok hızlı yüzebilir. Bir dansçı, sergilediği figürler ile sizi kendisine hayran bırakabilir. İşte bu özellikleri, onların bedensel kinestetik zekaya sahip olduklarının göstergesidir.

Kinestetik zeka düzeyi yüksek olan çocuklar için en önemli ders; beden eğitimidir, çünkü bu derste sürekli hareketli olma fırsatı bulurlar. Buna rağmen; birçok eğitimci, beden eğitimi derslerinin günümüzde hak ettiği değeri görmediğini ifade etmektedir.

Bedensel Kinestetik Zeka Nedir?

Bedensel Kinestetik Zeka: Bireyin, vücudunu son derece hassas ve yetenekli biçimde kullanma becerisidir. Kinestetik kelimesi, kinestezi kelimesinden gelmektedir ve anlamı “hareket”tir. Bu bağlamda, bedensel kinestetik zekayı, “bedensel harekete dayalı zeka” olarak da adlandırmak mümkündür. Ne yazık ki bu zeka türü ile ilgili çok az insan bilgi sahibidir ve bu durum, kinestetik zekaya sahip bireylerin kendilerini geliştirmelerinin önündeki en büyük engellerden biridir.

Bu zeka türünde en belirgin özellikler; koordinasyon, denge, farkındalık, hız, güç ve bedensel becerilerin yüksek olmasıdır. Kinestetik zekaya sahip çocuklar, bir eylemin nasıl şekillenip geliştiğini ve hareket ettiğini incelemeyi fazlasıyla çekici bulurlar. Ayrıca, harekete dayalı bir iş yaparken, bir başkasının yönlendirme yapmasından hoşlanmazlar.

Kinestetik Zeka Özellikleri

Bu zeka türüne sahip çocuklarda görülen özellikler; el-göz koordinasyonu gerektiren işlerde başarılı olmaları, bedenlerini iyi tanımaları ve bedensel faaliyetlerde neler yapabileceklerinin farkında olmaları şeklinde özetlenebilir. Bunlar dışında, aşağıdaki özellikler de, çocuklarda kinestetik zekanın işaretleri olabilir:

• İletişim esnasında; kendilerini ifade ederken, ellerini ve kollarını çok sık kullanırlar.
• Dans, jimnastik, atletizm ve diğer bedensel sporlarda oldukça başarılıdırlar.
• Bedenlerine hakim olmaları sebebiyle, her türlü bedensel faaliyette oldukça hareketli ve atik olurlar.
• Bu tür çocuklar için en iyi öğrenme biçimi deneyimleyerek öğrenmedir. Yani, görerek ya da duyarak değil, tecrübe ederek öğrenirler.
• Ellerini kullandıkları; resim, heykel, oyun hamuru gibi ince detaylar gerektiren faaliyetlerde oldukça başarılıdırlar.
• Vücut kullanımının çok önemli olduğu, tiyatro gibi alanlarda takdir edilecek kadar iyidirler.
• Bedensel açıdan çok dengelidirler ve akrobatik hareketlerde başarı sağlarlar.
• Denge duyguları aşırı gelişmiş olduğundan, el-göz uyumu gerektiren oyunlarda harikalar yaratabilirler.
• İletişim kurarken, etraflarındaki insanlara dokunma ve temas etme eğilimindedirler.

Kinestetik Zeka Geliştirilebilir mi? Geliştirme Yolları Nelerdir?

Bedensel kinestetik zekanın geliştirilebilmesi için temel olarak; vücut potansiyelinin fark edilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir. Kinestetik çocuklar, aileleri ve öğretmenleri tarafından; uygulamaya dayalı öğrenme pratikleri ile eğitilmelidir. Kinestetik zeka gelişimi için şu tür alıştırmalar yapmak yararlı olacaktır:

• Hareketli olmasına imkan veren bir ortam sunun. Okul seçimi yaparken de bu durumu göz önünde bulundurun.
• Doğa aktiviteleri, geziler ve izcilik gibi faaliyetlere katılmasına önayak olun. Bunlar, kinestetik çocukların deneyimleyebileceği en öğretici aktivitelerdir.
• Bozulup yeniden yapılabilen oyuncaklarla oynamasını sağlayın.
• Çeşitli spor aletleri ya da aksesuarları ile oynamasına olanak verin. En basitinden, bir futbol topu ya da atlama ipi ile başlayabilirsiniz.
• Zeka gelişimine destek olacak oyunlar ile ilgilenmesi için yol gösterici olun. Zeka becerilerinin bir bütün olarak geliştirilmesine olanak sağlayan, MentalUP ile Tanışın!
• Deney yapabileceği çeşitli setler ve oyuncaklar sunun.
• Dans ve müzik ile bütünsel gelişimlerine katkı sağlayın. Bunu yaparak, müziksel ritmik zeka gelişimine de destek vermiş olursunuz.

Aşağıdaki önerileri hem kendiniz hem de çocuğunuz için değerlendirebilirsiniz:

• Yaşadığınız duygular karşısında vücudunuzun nasıl bir tepki verdiğini gözlemleyin. Mesela, üzüldüğünüzde ya da sevindiğinizde nasıl bir tepki veriyor vücudunuz?
• Yürüyüşünüzü değiştirin. Günün herhangi bir saatinde yürürken, çeşitli yürüme biçimlerini deneyin. Bir gün yavaş ve düşünerek yürüyün, diğer gün bir yere yetişiyormuş gibi… Bu yürüyüşler esnasında vücudunuzun ve çevrenin farkına varmaya çalışın.
• İletişim kurduğunuz insanların vücut dillerini inceleyin. Konuşurken ya da dinlerken ellerini, kollarını nasıl hareket ettiriyorlar ya da surat ifadeleri nasıl oluyor?
• Yine iletişim esnasında kendi vücut dilinizin de farkına varmaya çalışın. İnsanlarla konuşurken elleriniz-kollarınız ya da bacaklarınız hareket ediyor mu? Ediyorsa, nasıl bir hareket gözlemliyorsunuz? Yüzünüz sohbet esnasında nasıl şekil alıyor? Daha sonraki konuşmalarda farklı el-kol hareketleri ya da yüz ifadeleri ile anlatmaya çalışın. Her seferinde farklı pratikler yapmak bedensel farkındalığınızın artmasına yardımcı olacaktır.
• Ayda birkaç kere, rutin hareketlerinizin dışına çıkın. Mesela, dişinizi her gün sağ elinizle fırçalıyorsanız, bir gün sol elinizle deneyin. İşe ya da okula giderken kullandığınız yol yerine farklı bir yolu deneyin.
• Her zaman olmasa da günde birkaç kere, otomatik olarak yaptığınız hareketlerin tüm adımlarını düşünün. Mesela, sabahları yüzünüzü yıkarken neler yapıyorsunuz? Önce suyu mu açıyorsunuz yoksa aynada yüzünüze mi bakıyorsunuz? Yüz yıkama sürecini bitirdiğiniz ana kadar olan zamanda her gün otomatik olarak yaptığınız şeyleri bir düşünün. Yaptığınızı hiç bilmediğiniz ya da farkında olmadan yaptığınız hareketler olduğunu göreceksiniz.
• Bir iş yaparken; mesela, bilgisayarda yazı yazarken ya da kitap okurken, müzik dinlerken, işinizi/ödevinizi bitirmeye çalışırken kendinizi duraklatın ve neler hissettiğinizi düşünün. Bu esnada, bacaklarınızın nasıl hissettiğini bir düşünün. Bunu diğer uzuvlarınız için tekrarlayın.
• Etrafınızdaki kişi ya da nesneleri taklit etmeye çalışın. Bir kişiyi taklit ederken, onun nasıl hissettiğini ve o hareketi yaparken aklından neler geçtiğini anlamaya çalışın.

Bedensel Kinestetik Zeka Testi

Bedensel kinestetik zekanın, bedenin farkında olmak ve özellikle dans, spor ve benzeri aktivitelerde bedenlerini estetik biçimde kullanmak olduğunu biliyoruz. Bu zeka türü için net olarak bilinen bir test yoktur, ancak bazı sorulara verilecek yanıtlar, bu zeka türüne sahip olunduğunu gösterebilir. İşte o sorular:

• Sabit durmakta zorlanıyorsa ve sürekli hareket etme eğilimindeyse,
• Koşmak, dans etmek, yüzmek, bisiklete binmek, paten kaymak, topla oynana sporlar yapmak gibi eylemlerden çok büyük mutluluk duyuyorsa,
• Konuşma sırasında kendini ifade ederken sıklıkla el-kol hareketlerine yöneliyorsa,
• Yeni alınan eşya ya da nesnelere dokunmak hoşuna gidiyorsa,
• Yeni spor dalları konusunda bitmeyen bir meraka sahipse ve hemen öğrenip oynamak istiyorsa,
• Bir iş yaparken ya da düşünme esnasındayken, aynı anda bir başka hareketli iş yapıyorsa,
• Taklit yeteneği gelişmişse, çevresindekilerin jest ve mimiklerini anında kopyalayabiliyorsa bedensel kinestetik zekadan bahsetmek mümkündür.

Kinestetik Zeka Oyunları ve Aktiviteleri

Direkt olarak kinestetik zeka oyunları ya da aktiviteleri kavramından bahsedebilmek güç ancak aşağıdaki gibi bazı oyun ve aktivitelerin, yapısı itibariyle bu zeka türünde fayda sağlama potansiyeli bulunmaktadır:

• Sessiz sinema oyunu (Bedensel anlatım gerektirdiğinden, son derece faydalı olacaktır.)
• Lego, puzzle gibi inşa etmeye yönelik oyun ve oyuncaklar
• Doğa gezileri ve ziyaretler
• Ellerin sık kullanıldığı ve motor becerisini geliştiren oyunlar
• Taklit yapmak
• Drama çalışmaları

Hangi Meslekler Kinestetik Zeka için Uygun?

Bedensel farkındalık gerektiren bütün iş kolları, kinestetik zeka için uygun meslekler arasında gösterilebilir. Bunlar arasında en belirgin olanları ise şöyledir:

• Sporcu
• Beden Eğitimi Öğretmeni
• Yüzme Eğitmeni
• Futbol Takımı Koçu
• Dansçı
• Oyuncu (Tiyatro, sinema)
• Akrobat
• Koreograf
• Cerrah
• Diş Hekimi
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı
• Mimar
• Mühendis
• Heykeltıraş
• Marangoz

KİNESTETİK ZEKAYA SAHİP ÜNLÜLER

Bedensel hareket gerektiren uğraşlarda başarılı olan neredeyse her ünlüyü, kinestetik zekalı ünlüler sınıfına dahil edebiliriz. Örnek olması açısından aşağıda bazı isimleri bulabilirsiniz:

Usain Bolt: Dünyanın gelmiş, geçmiş en hızlı insanı olan Bolt’un 100 metreyi 9.2 saniyede koştuğunu biliyoruz. Bedenine bu kadar hakim olmasa, bu dereceyi elde etmesi imkansız olurdu.

Michael Jordan: Basketbolun efsane isimlerinden biri olan Jordan’ın saha içindeki kıvrak hareketlerini ve attığı sayıları gözünüzün önüne getirin. Tam bir kinestetik zeka örneği.

Tom Cruise: Hollywood’un başarılı aktörlerinden Tom Cruise; filmlerinde, bedenine ne kadar hakim olduğunu ifade eder niteliktedir. Cruise, ayrıca disleksilidir.

Mimar Sinan: Türk dünyasının yetiştirdiği en önemli sanat insanlarından biri olan Mimar Sinan’ın da kinestetik zekaya sahip olduğu düşünülmektedir.

Naim Süleymanoğlu: Dünyanın bütün spor otoritelerine göre, “Dünyanın en iyi haltercisi” olarak kabul edilen Naim Süleymanoğlu’nun kaldırdığı ağırlıklar, kinestetik zeka sahibi olduğunun göstergesidir.